Chin Celeb News

Kawlram Pumpi Kahdoh Nakah Mipi Ralkap Minung Pa 10 Nunnak Liam Ee!

Kawlram Pumpi Kahdoh Nakah Mipi Ralkap Minung Pa 10 Nunnak Liam Ee!

Sep 17 Nizan myanmar ram pumpi kah doh nakah, ram le miphun dawtu mipi ralkap chungin nunnak liammi hna cu minung 10 an si tiah khit thit media nih a langh ter.

Ralhraang lei hi minung 45 thiin hliam tampi nih an tuar tiah theih asi.

Relchap: SAC Nih Nuclear Hriamnam Ngeih Ding Aa Zuam: Salai CP Lian

A hnubik Russia a tlawn ah khan MAH nih Nuclear hriamnam ngeih a duhnak le aa zuamnak fiang tein hmuh khawh a si. MAH lawng si loin hi hlan i khongtu uktu hna zong nih Nuclear hriamnam ngeih an rak duh cio.

MAH pu pa Than Shwe zong nih ramdang ral in i runvennak caah nuclear hriamnam ngeih a rak i zuam lengmang.

Culio i Science & Technology minister a simi U Thaung cu “Ko Thaung, a si khawh ahcun nuclear bomb pakhat tal ser ko hnik, theipum tiat a si hmanh ah a za ko” tiah ralbawi hna tonnak ah Than Shwe nih a chim bal. Asinain amah chan ah nuclear hriamnam an ngei kho lo.

Cu a chunmang hlawhtlintertu dingah Than Shwe nih MAH cu a thim i ralbawizik sinak a pek. Kan hnuzarh ah MAH cu Russia ah a voithumnak kal lioah Russia cozah ngeihmi nulear energy company Rosatom i Director Alexey Likhachev he an i tong ṭhan. A voihnihnak Russia a kal lioah Alexey Likhachev he an rak i tong cang.

A voihnihnak Russia a kal lioah Myanmar ah nuclear lei thiamnak ṭhanchoter dingin i theihthiamnak (memorandums of understanding) min an thut.

A voithumnak a kal ah Myanmar ah nuclear modular reactor project ṭuan dingin Rosatom he hnatlaknak min an thut ṭhan. Cu project kong he pehtlai in SAC chimnak nawlngeitu Zaw Min Tun nih “Nuclear thazang cu Myanmar ah a ṭhatnak in kan hman dingmi a si” tiah thawnglatu hna sinah a chim.

Kum 2007 lio zongah Myanmar ah nuclear kong hlathlainak tuah dingin Than Shwe le Rosatom company cu hnatlaknak an rak ngei bal. Cu rianṭuannak cu International Atomic Energy Agency tangah a um lai tiah Rosatom lei nih an thanh.

Asinain US le a hawikom ram hna nih an duh lo caah an tuah thai lo. Than Shwe nih khan rampi a rungveng khomi hriamnam ngeih a herhnak le ralkap thazang ṭhawnter dingah Science le IT thiamnak hman a herhnak kong a chim lengmang.

A duhmi nuclear thiamnak a hmuh khawh nakhnga Than Shwe nih cun Russia le North Korea cu a komh hna. Russia le N-Korea thiamsang hna cu Myanmar ah an ra tawn. Cu bantukin Myanmar ralbawi zeimawzat cu nuclear kong hlathlai dingin Russia ralkap sianghleirun ah an tlawng ve.

Than Shwe chan ah nulcear thazang cu mipi ca ṭhatnak ah kan hman lai tiah an rak chim bantukin MAH hruaimi SAC zong nih an chim ve.

Than Shwe chan ah a pathumnak nawlngeitu a simi Thura Shwe Mann le ralbawi dang hna cu 2008 ah N-Korea ah a thli tein an tlawng i runvennak lei ah ṭuanṭi dingin hnatlaknak an tuah.

Kum 2012 i Thein Sein cozah ah Pyituh Hlutdaw chairman a simi Thura Shwe Mann nih “Kha lio i N-Korea kan tlawnmi kha vanlei runvennak kong hlathlai ding le runvennak ah ṭuanṭi dingin hnatlaknak lawng kan tuahmi a si” tiah a chim.

Asinain Russian in nulcear energy lei in sianginn a dih i Myanmar ralkap tang i Science & Technology Workshop (Nuclear Unit) ah engineer a ṭuanmi ralbawi Sai Thein Win nih 2010 ah N-Korea bawmhnak in Myanmar ah nuclear hriamnam ser dingin hlathlainak kan tuah tiah hmanthlak he mipi theih ah a phuan.

Kum 2011 ah zaukphung minbunh Thein Sein cozah a kai i nuclear hriamnam ser ding hlathlainak rian cu an ngol.

Mipi nih thimnak zaukphung cozah (NLD cozah) a kai hnu 2016 ah nuclear hriamnam hneksak khamnak (Comprehensive Nuclear Test Ban Treaty) ah hnatlaknak min an thut.

Asinain nawlngeihnak lak hnuah SAC le Russia cu an i kom deuhdeuh. MAH nih nawlngeihnak a lakmi cu Russia nih a cohlan bantukin Russia nih Ukraine a tukmi zong SAC nih an lungtlinpi ve.

Nuclear thazang cu mizapi ṭhatnak caah kan hman lai tiah MAH nih a chim ko nain cucu aa timhmi taktak a si lo. Hramhram in nawlngeihnak a lak i sualnak ngeilo rammi hna tampi a thah hna ruangah ramkip nih pehtlaihnak an chah i hnu an chitmi kha MAH a lungfak, a ingpuang!

Cucaah N-Korea bantukin nuclear hriamnam kan ngeih ahcun thlennak a um lai tiah a ruah. MAH nih nuclear hriamnam a ngeih ahcun a nun chung uktu a si lai i amah a thih hnu zongah a fale nih uknak an tlaih khawh peng lai ti a fiang.

(The Irrawaddy English i Like Previous Regime, Myanmar Junta Pursuing Nuclear Weapons timi cabia ka lehmi a si. A herh lem lo ka timi biafang le biatlang ka hlonhmi a um pah).